Disa objekte janë vjedhur nga kishat jo vetëm në Shqipëri por dhe vendet fqinje. Konkretisht 624 objekte, midis tyre ikonostase, dyer xhamie, u sekuestruan gjatë një operacioni policor.
“Kemi arritur të identifikojmë ikona që janë vjedhur në territorin shqiptar, kryesisht pas viteve 2000,” – deklaroi drejtori i Institutit Kombëtar të Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore, Sokol Muça.
Vepra më e vjetër e vjedhur mendohet se i takon shekullit të 15-16. Megjithatë ajo që është për të ardhur keq, është fakti që dora e njeriut i ka tjetërsuar këto objekte.
“Një objekt që ka qenë deklaruar i vjedhur, ka qenë dhe kjo këtu. Nuk ka qenë asnjëherë dollap, ka qenë derë e një kishe e vitit 1778 dhe është bërë në një dollap. Këtu kemi një ikonostas, është vjedhur në një kishe dhe është transformuar,” – tha Muça.
Hajdutët, janë kthyer në ekspertë të këtyre veprave. Ata kanë fshirë të dhënat identifikuese, si datat apo emrat e autorëve dhe më pas i shesin në tregun e zi për shuma marramëndese.
Jo të gjitha veprat e trashëgimisë kulturore, i përkasin vendin tonë. Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore, së bashku me disa ekspertë të fushës, kanë bërë të mundur identifikimin e një pjese të tyre.
“Objektet që ne kemi janë objekte të vërteta, janë parë nga ekspertët. Ajo që ne kemi bërë është që të fillojmë verifikimet se kujt i përkasin, nëse janë objekte që gjenden në databazën tonë, të objekteve të humbura apo te vjedhura, pra i përkasin kishave dhe komuniteteve fetare. Kemi identifikuar ikona që i përkasin kishave në Maqedoninë e Veriut, u gjetën ikona që i përkasin kishave në Greqi. Nuk do të ishte surprizë që të gjendeshin dhe të vendeve të tjera,” – tha Muça.
Prej disa kohësh këto objekte kanë mbetur të mbyllura, ndaj ministria e Kulturës së bashku me Institutin Kombëtar të Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore, po mendojnë t’i bëjnë publike për qytetarët.
“Të arrijmë të krijojmë një lloj muzeu, është me vlerë të jashtëzakonshme edhe për efekte studimore,” – u shpreh Muça.
Mendohet se janë rreth 2 mijë e 200 vepra arti të zhdukura në 30 vitet e fundit. Ministria e Kulturës ka arritur një marrëveshje me Interpolin për identifikimin e tyre.