Nën ujërat e liqenit të Ohrit ose ndryshe “Perla e Ballkanit”, shkencëtarët kanë zbuluar atë që mund të jetë një nga komunitetet më të hershme që kanë banuar në Evropë. Ata po përpiqen të zgjidhin misterin se përse këta banorë të hershëm ishin strehuar në banesa palafite.
Për ata që nuk e dinë, shtëpitë palafite janë struktura të ngritura mbi grumbuj shtyllash (zakonisht prej druri) në sipërfaqen e tokës ose të ujit. Ato janë të ndërtuara kryesisht si një mënyrë mbrojtje ndaj përmbytjeve dhe gjithashtu mbajnë larg kafshët e rrezikshme.
Arkeologët besojnë se një pjesë e bregut shqiptar të liqenit dikur strehonte një vendbanim të shtëpive palafite që datojnë rreth 8000 vjet më parë, duke e bërë atë fshatin më të vjetër buzë liqenit në Evropë të zbuluar deri më sot.
Datimi i radiokarbonit nga vendi e vendos këtë vendbanim midis 6000 dhe 5800 vjet para Krishtit.
“Është disa qindra vjet më i vjetër se vendet e njohura më parë të banimit të liqeneve në rajonet e Mesdheut dhe Alpine. Në njohuritë tona, është më i vjetri në Evropë “, tha për AFP-në Albert Hafner, një profesor i arkeologjisë nga Universiteti i Bernës në Zvicër.
Fshatrat e tjerë më të lashtë të tillë u zbuluan në Alpet italiane dhe datojnë rreth vitit 5000 para Krishtit, tha eksperti i banesave liqenore neolitike evropiane.
Hafner dhe ekipi i tij i arkeologëve zviceranë dhe shqiptarë kanë kaluar katër vitet e fundit duke kryer gërmime në fshatin Lin në anën shqiptare të liqenit të Ohrit, i cili shtrihet në kufirin malor të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë.
“Dalëngadalë po zbulohen disa sekrete mahnitëse. Gjatë një zhytjeje të fundit, arkeologët zbuluan prova që sugjeronin se vendbanimi ishte i fortifikuar me mijëra dërrasa me thumba të përdorura si barrikada mbrojtëse”, shkruan AFP.
Po pse u duhej fshatarëve të ndërtonin fortifikime kaq të gjera për t’u mbrojtur?
Arkeologët janë ende në kërkim të një përgjigjeje për pyetjen e pakapshme.
Studiuesit vlerësojnë se afërsisht 100,000 thumba u futën në fund të liqenit jashtë Linit, dhe Hafner këtë zbulim e quan “një thesar të vërtetë për kërkimet e tyre“.
Liqeni i Ohrit është një nga liqenet më të vjetër në botë dhe ekziston për më shumë se një milion vjet.
Të ndihmuar nga zhytës profesionistë, arkeologët kanë gërmuar në fund të liqenit duke zbuluar shpesh fragmente të fosilizuara druri dhe copa të çmuara lisi.
Analiza e këtyre fragmenteve po ndihmojnë ekipin e arkeologëve të rindërtojnë jetën e përditshme të banorëve të zonës, duke ofruar “pamje të vlefshme për kushtet klimatike dhe mjedisore të asaj periudhe”, tha për AFP-në, arkeologu shqiptar Adrian Anastasi.
“Druri i lisit është si një orë zvicerane, shumë precize, si një kalendar”, tha Hafner.
“Për të kuptuar strukturën e këtij vendi parahistorik pa e dëmtuar atë, ne po bëjmë një kërkim shumë të përpiktë, duke ecur shumë ngadalë dhe me shumë kujdes”, shtoi Anastasi, i cili drejton ekipin e arkeologëve shqiptarë.
“Ndërtimi i fshatit të tyre mbi shtylla druri ishte një detyrë komplekse, shumë e ndërlikuar, shumë e vështirë dhe është e rëndësishme të kuptojmë pse këta njerëz e bënë këtë zgjedhje”, tha Anastasi.
Për momentin, shkencëtarët thonë se është e mundur të supozohet se fshati mbështetej në bujqësi dhe kafshë shtëpiake për ushqim.
“Kemi gjetur fara të ndryshme, bimë dhe eshtra të kafshëve të egra dhe të zbutura”, tha profesor shqiptar i arkeologjisë, Ilir Gjepali.
Por do të duhen edhe dy dekada të tjera që vendi të eksplorohet dhe studiohet plotësisht dhe të nxirren rezultatet përfundimtare./tch
