Lidhja e serbëve me qytetërimet e lashta si Lepenski Vir, kultura Vinča, ilirët, trakët apo dakët është një temë e diskutuese shpesh, veçanërisht në kontekstin e narrativave nacionaliste moderne. Megjithatë, kërkimet shkencore tregojnë qartë se këto kultura, që ekzistonin para shekullit të 7-të, nuk kanë asnjë lidhje me grupet sllave të mëvonshme, përfshirë serbët.
- Lepenski Vir (rreth 9500–6000 p.e.s.)
- Lepenski Vir, një nga vendbanimet më të hershme të njohura në Evropë, ndodhet në Serbinë e sotme. Megjithatë, kjo kulturë mesolitike nuk është as etnikisht sllave dhe as e lidhur me serbët.
- Kjo kulturë ekzistonte mijëra vjet përpara ardhjes së sllavëve në Ballkan dhe nuk ka lidhje gjenetike apo kulturore me popullsitë sllave të mëvonshme.
- Kultura Vinča (rreth 5700–4500 p.e.s.)
- Kultura Vinča është një qytetërim neolitik i njohur për simbolet e tij të ngjashme me shkrimin, të konsideruara si një nga shembujt më të hershëm të simboleve të shkruara në Evropë.
- Arkeologët e konsiderojnë këtë kulturë pjesë të qytetërimeve të lashta ballkanike ose “Evropës së Vjetër,” që ekzistonin shumë kohë përpara migrimeve sllave.
- Ilirët dhe çështja e autoktonisë
- Ilirët ishin një popull indo-evropian që banuan pjesë të mëdha të Ballkanit Perëndimor. Shqiptarët konsiderohen sot si pasardhës të drejtpërdrejtë të ilirëve, bazuar në prova gjuhësore, kulturore dhe gjenetike.
- Nuk ka prova shkencore të besueshme që lidhin serbët me ilirët. Ilirët ishin vendas në Ballkan shumë kohë përpara migrimeve sllave të shekujve VI dhe VII.
- Trakët dhe dakët
- Trakët ishin një popull indo-evropian i lashtë që jetonte në Ballkanin Lindor, duke përfshirë pjesë të Bullgarisë së sotme, Rumanisë dhe Greqisë Veriore. Ndikimi i tyre u shtri deri në rajone që sot përfshijnë Serbinë, por nuk ka dëshmi për një lidhje të drejtpërdrejtë mes serbëve dhe trakëve.
- Dakët, një tjetër grup indo-evropian, banonin në zonat që sot korrespondojnë me Rumaninë moderne dhe pjesë të Serbisë. Si trakët, ata ekzistonin para ardhjes së sllavëve dhe nuk ka prova që të mbështesin pretendimet se serbët janë pasardhës të tyre.
- Trakët dhe dakët kanë lidhje me ilirët, por asnjë prej këtyre grupeve nuk ka lidhje gjenetike, kulturore apo gjuhësore të drejtpërdrejtë me serbët.
- Ardhja e serbëve në Ballkan (pas shekullit të VII)
- Serbët dhe grupet e tjera sllave të jugut arritën në Ballkan si pjesë e migrimeve të mëdha sllave gjatë shekujve VI dhe VII.
- Këto migrime ndodhën mijëvjeçarë pas qytetërimeve të përmendura më sipër, dhe nuk ka prova për ndonjë vijimësi ndërmjet këtyre kulturave të lashta dhe sllavëve të ardhur.
- Përpjekjet moderne për të përvetësuar simbolet e lashta
- Në kohët moderne, ekzistojnë lëvizje nacionaliste që përpiqen të përvetësojnë simbolet dhe arritjet kulturore të qytetërimeve të lashta (si ilirët, trakët, dakët apo kultura Vinča) si “serbe.” Këto pretendime, megjithatë, nuk mbështeten nga kërkimet akademike.
- Përpjekje të tilla shpesh konsiderohen si të motivuara politikisht dhe pa bazë të fortë shkencore.
Asnjë universitet apo institucion akademik me reputacion global nuk e lidh serbët me qytetërime të lashta si Lepenski Vir, kultura Vinča, ilirët, trakët apo dakët. Këto kultura ekzistonin shumë kohë përpara ardhjes së sllavëve në Ballkan dhe nuk kanë lidhje etnike apo kulturore me serbët. Përkundrazi, provat shkencore mbështesin tezën se shqiptarët janë pasardhësit e ilirëve, ndërsa serbët arritën në Ballkan si pjesë e migrimeve sllave në shekullin e VII. Në mënyrë të ngjashme, trakët dhe dakët konsiderohen popullsi të veçanta të lashta pa lidhje historike apo kulturore me serbët. Çdo përpjekje për të paraqitur simbolet apo qytetërimet e lashta si “serbe” është historikisht dhe shkencërisht e pabazuar.
Burime:
- Winn, S. “Pre-Writing in Southeastern Europe: The Significance of the Vinča Symbols”.
- Wilkes, J. J. “The Illyrians”. Blackwell, 1992.
- Todorova, M. “Imagining the Balkans”. Oxford University Press, 1997.
- Harding, A. “European Societies in the Bronze Age”. Cambridge University Press, 2000.
