Shumica e turistëve mesdhetarë vizitojnë vijat bregdetare italiane të mbipopulluara, ndërkohë që humbasin një nga sekretet më të mëdha të arkeologjisë, Parkun Kombëtar të Butrintit, sipas një artikulli të botuar në revistën “Journée Mondiale”.
Ku tjetër mund të qëndroni mes teatrove greke, banjove romake, bazilikave bizantine dhe fortifikimeve veneciane – të gjitha në një distancë të shkurtër – ndërsa ujërat bruz përplasen me plazhet e zbrazëta përtej mureve të lashta?
Ky park arkeologjik shqiptar daton 2500 vjet më parë – ku mund të zbuloni banimet e vazhdueshme njerëzore në të gjithë qytetërimet që formësuan kulturën perëndimore.
Pozicioni i vendit midis ligatinave të ujërave të ëmbla dhe detit Jon krijoi një fortesë natyrore Ndryshe nga rrënojat e tejmbushura me turistë të Italisë – ku tarifa hyrëse është mbi 25 euro – ky vend mirëpret vizitorë kureshtarë me një kosto më të ulët.
Ajo që e bën këtë një destinacion të jashtëzakonshëm – nuk është vetëm rëndësia e tij historike, por mënyra se si natyra dhe antikiteti ndërthuren.
Flamingot ecin nëpër këneta, ku dikur ankoroheshin anijet e lashta tregtare. Breshkat e detit folezojnë në plazhe të mbikëqyrura nga muret bizantine.
Mund të ecni nëpër katër perandori pa dalë nga zona arkeologjike
Rrënojat e Butrintit tregojnë historinë e vendit. Teatri, i gdhendur në gur gëlqeror në kodër – u ndërtua rreth vitit 300 p.e.s.
Verën e kaluar, një trupë teatri vendas interpretoi Euripidin atje – akustika mbetet perfekte pas 2300 vjetësh. Kompleksi i banjave romake shfaq gjenialitetin inxhinierik që studiojnë arkitektët modernë.
Dyshemetë e ndërthurura mozaike përshkruajnë kafshë dhe modele gjeometrike duke përdorur mijëra gurë me ngjyra. Kur drita e pasdites filtrohet përmes dyerve të lashta, këta mozaikë duket se shkëlqejnë sikur të jenë vendosur rishtas.
Të krishterët bizantinë ndërtuan pagëzoren e tyre mbi themelet pagane. Dizajni rrethor i pagëzores dhe mozaikët e paprekur e bëjnë atë një nga strukturat më të fotografuara të Shqipërisë.
Fortifikimet veneciane kurorëzojnë pikat më të larta, duke ofruar pamje panoramike përmes ligatinave drejt maleve të largëta të Korfuzit.
Ekosistemi i ligatinave rivalizon çdo rezervë natyrore në Evropën Jugore
Parku Kombëtar i Butrintit përfshin 9,400 hektarë ligatina të mbrojtura, të mbushura me biodiversitet. Mbi 246 lloje zogjsh migrojnë nëpër këto këneta çdo vit, duke përfshirë pelikanët dalmatë dhe ibisët e shndritshëm të rrezikuar.
Mund të gjeni gjurmë derrash të egër përgjatë shtigjeve pyjore dhe vidra që peshkojnë në kanale që dikur shërbenin si rrugë të lashta detare. Liqeni i Butrintit lidhet me Kanalin e Vivarit, duke krijuar ujëra të kripura që mbështesin jetën unike detare.
Peshkatarët vendas ende përdorin metoda tradicionale që gjyshërit e tyre ua kanë mësuar, duke hedhur rrjeta nga varkat prej druri në agim.
Peshqit që kapin – levrek, qefull dhe krap- kanë shije të pakrahasueshme të freskët në tavernat buzë detit. Klima këtu ndryshon dukshëm nga brendësia e Shqipërisë. Flladi i detit ofron temperatura të ngrohta, ndërsa malet përreth bllokojnë lagështinë, duke krijuar bimësi të harlisur.
Shegët dhe fiqtë e egër rriten midis rrënojave. Ky bollëk natyror shpjegon pse qytetërimet vazhduan të rindërtoheshin këtu pavarësisht tërmeteve dhe pushtimeve. Historianët letrarë debatojnë nëse Shekspiri e ka vizituar ndonjëherë Shqipërinë, por “Nata e Dymbëdhjetë” e përmend në mënyrë të qartë Butrintin si një vendndodhje të rëndësishme.
Gjatë shekullit XVI, kur Giovanni de’ Bardi, shkrimtari italian shkroi komedinë e tij, studiuesit evropianë ende e njihnin rëndësinë historike të këtij vendi. Puna arkeologjike moderne filloi në vitet 1920 nën drejtimin e ekipeve italiane të gërmimeve.
Përcaktimi i UNESCO-s në vitin 1992 nxiti përpjekje sistematike për ruajtjen e tij. Vizitorët e sotëm mund të eksplorojnë zonat të fshehura prej shekujsh, duke përfshirë një vilë romake të hapur së fundmi me afreske të paprekura. Vendi pret afërsisht 60 000 vizitorë çdo vit.
Fshati i afërt i Ksamilit ofron plazhe të pastra me ujëra blu si të Karaibeve dhe rërë të bardhë. Katër ishuj të vegjël ndodhen pak larg bregdetit, të arritshëm me not ose me kajakë për 5 euro.
Hotelet buzë detit kushtojnë 25-40 euro për natë, duke përfshirë mëngjesin.
Kontrasti midis rrënojave të lashta dhe kulturës moderne të plazhit krijon një përvojë udhëtimi që turistët e sofistikuar e kërkojnë gjithnjë e më shumë – autenticitet pa turma, histori pa komercializim.
