Pas Luftës së Dytë Botërore, afërsisht 35,000 çamë shqiptarë u dëbuan me forcë nga rajoni i Çamërisë në Shqipëri nga forcat greke të rezistencës, veçanërisht EDES, gjatë viteve 1944-1945. Kjo ngjarje përfaqëson një spastrim etnik të një popullsie minoritare që nuk u integrua kurrë në shtetin grek pasi rajoni u aneksua nga Greqia pas Luftërave Ballkanike.
Tensionet filluan gjatë periudhës së vonë osmane dhe u përshkallëzuan gjatë Luftërave Ballkanike, kur shumica e çamëve myslimanë u rreshtuan me osmanët. Në periudhën midis dy luftërave botërore, Greqia zbatoi politika shtypëse që synonin zhvendosjen e çamëve, veçanërisht nën regjimin autoritar të Metaksasit. Situata u përkeqësua më tej nga propaganda italiane, e cila shfrytëzoi çështjen çame për qëllime ekspansioniste.
Këto fotografi të krijuara nga Jani Ristani na japin mundësinë të rikthehemi dhe një herë në periudhen e ҫështjes Ҫame dhe të ndjejmë kujtesën historike që ajo mbart.
Jani Ristani lindi në Lliar, Zagori në vitin 1913. Ai studioi në Robert College në Stamboll, ku u njoh me fotografinë dhe e filloi karrierën e tij duke kapur figura të tilla si Mustafa Kemal Ataturku. Në vitin 1935, ai u kthye në Tiranë dhe hapi “Studio Ristani”, një nga studiot e para moderne fotografike në Shqipëri, duke fituar një diplomë nderi në “Fiera del Levante” të vitit 1939.
Ristani është i njohur për fotografitë e tij të Tiranës së viteve 1930, luftës partizane dhe peizazheve shqiptare. Pasi studioja e tij u shtetëzua në vitin 1947, ai punoi si fotograf shtetëror, duke dokumentuar projekte të mëdha infrastrukturore. Një pionier i fotografisë me ngjyra në Shqipëri që nga viti 1954, ai fitoi çmime ndërkombëtare në Berlin në vitin 1965. Trashëgimia e tij u vazhdua nga Vasil dhe Petrit Ristani.
Përgatiti : Hemelita Boriҫi
