Daorsoni ndodhet afër qytetit të Stollacit, në jug të Bosnjë e Hercegovinës. Ishte kryeqyteti i fisit ilir. Daors, që jetoi mes viteve 300 në 50 para Lindjes së Krishtit në luginën e lumit Neretva. Rrënojat e këtij qyteti gjenden në rreth 300 metra mbi nivelin e detit. Muret mbrojtëse të këtij qyteti ishin 65 kilometra të gjata dhe 4.2 metra të gjera. Arkeologët kanë gjetur mbetjet e amforave të shumta për verë dhe copa qeramike.
Qendra administrative e qytetit Doarson ishte akropoli, ku ndodheshin të gjitha objektet e rëndësishme administrative, publike dhe fetare. Autoritetet në Bosnje kanë aplikuar në UNESCO që ky qytet të hyjë në listën e trashëgimisë kulturore, por aplikimi është ende nën shqyrtim.
Daorsoi ose Daorsoni ishte kryeqyteti i fisit Ilir Daorsët, i cili ishte në tokën ku sot është fshati Oshaniçi afër Stolacit (Diluntum) shek IV-III para kohës sonë (Hercegovina e sotme ).
Fisi ilir që jetonte në luginën e lumit Narona
Daorsët ishin një fis ilir që jetonin në luginën e lumit Narona (sot Neretva) me një qytet të ndërtuar me gurë megalit. Edhe sot gjenden mbetjet gurore dhe monumentet e kohës së qytetit të lashtë Daorson. Përbëhet nga tri pjesë, me qendër në kështjellën e madhe – akropolin e mbrojtur nga gurët ciklopik. Në te gjendeshin ndërtesa të mëdha administrative, publike dhe fetare. Muri mbrojtës shtrihej nga jugperëndimi në juglindje me gjatësi 65 metra dhe i gjerë deri në 4,5 metra e me lartësi deri në 7,5 metra. Në të dy skajet, akropoli përfundonte me hyrje dhe kulla. Vendi arkeologjik i qytetit të vjetër ilir Daorson, duke u bazuar nga konfiguracioni i tokës, pra përbëhej nga tri njësi. Pjesa qendrore, një fortifikatë parahistorike, ishte e banuar në vazhdimësi që nga koha e hershme e Bronzit (shek. XVII-XVI para kohës sonë deri ne kohën e vonshme të Bronzit (shek.IX-VIII para kohës sonë) (Basler, ?.), (Gradina in Ošani?i near Stolac), Naše starine III, Sarajevo, 1956)
Para ardhjes së romakëve, vendbanimi kryesor në këto anë shtrihej në Oshaniçi , një bregore përreth lumit afër Stolacit. Këtu ishte një fortifikatë e Daorsëve Ilir, të cituar shpesh në burimet e vjetra (App. Ill. 2; Plin. HN 3.143; Polyb. 32.18; Ptol. Geog. 2.16; Strab. 7.5.5 ). Evidencat arkeologjike tregojnë që Daorsët kishin lidhje tregtare me grekët në Detin Adriatik nëpërmjet lumit Narona (Neretva). Vendbanimi e kishte arritur statusin e municipalitetit dhe u shndërrua në një qytet të përparuar në territorin e Naronës. Kulmimi i kësaj ane arriti rreth shek.IV-III para kohës sonë, falë bujqësisë the tregtisë që iu mundësua nga pozita gjeografike, mu pse gjendej në mes Salonës (Splitit) dhe Dokleas. (The Princeton encyclopedia of classical sites. Stillwell, Richard. MacDonald, William L. McAlister, Marian Holland. Princeton, N.J. Princeton University Press. 1976.)
Dikush më tha: “Sikur druri që i ka rrënjët në tokë, e njëjtë është edhe me shpirtin e njeriut. Rrënjët e forta na mbajnë për tokë kurse njohuria për origjinën tonë na jep një mbështetje të fortë, nëpërmjet së cilës ne mund të shkojmë shumë larg në jetën tonë Historia, përfundimisht është një mister i pafund, që sa më shumë të zbulosh nga ajo aq më shumë e merr vesh që se sa nuk e njeh. (Dominik Bertha, Zagreb, 2007)”
Daorsoni me misticizmin e tij ezoterik i ngjallë shumë pyetje në njeriun e mençur. Hulumtimet gjeomagnetike të Dr. Niels Myller Shiselit (Instituti Arkeologjik në Frankfurt) kanë gjetur që afër Stolacit në Oshaniçi, janë muret për 500 vjet më të vjetra sesa për ato që po flasim. Zbulimet të bien në përfundim që këtu gjendeshin vendbanimet 3700 vjet të vjetra.
Praktikat kristiane, të vonshme
Në shikim të parë të duket që emri i Daorsonit rrjedh nga emri i fisit ilir Daorsët e që është e vërtetë, por pas emrit fshihet më shumë ( po ashtu nga ilirishtja- pellazgishtja). “Daor” (dera, hyrja) dhe “Son” ( nga gjuhët indoevropiane Dielli ) – Pra, “Hyrja e Diellit”.
Duke i anashkaluar këto zbulime dhe ato të ngjashmet me to, përfundohet që koha e paganizmit ka qenë dritë e madhe në historinë njerëzore. Njohja e praktikimit shpirtëror të këtyre anëve tregon që praktikat, (dogmat mesjetare) kristiane janë shumë të vonshme. E për ato myslimane as që mund të flitet.
