Nga: Craig Turp-Balazs “Emerging Europe”
Vendimi i Izraelit për të vendosur marrëdhënie diplomatike me Kosovën, ka risjellë sërish në qendër të vëmendjes 5 vendet e BE-së, të cilat refuzojnë t`a njohin pavarësinë e saj. Eurodeputeti austriak Lukas Mandl,reagoi këtë javë pas lajmit se Izraeli do t`a njohë Kosovën si një vend të pavarur, duke thënë se ky ishte një mesazh për 5 vendet e BE-së të cilat nuk e kanë bërë nde këtë gjë.
Sipas Ministres së Jashtme të përkohshme të Kosovës, Meliza Haradinaj-Stublla, Izraeli e çon në 117 numrin e vendeve në botë që e njohin aktualisht shtetin e ri, i cili e shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, 9 vjet pasi NATO zhvilloi një fushatë bombardimesh ajrore 78-ditore për të ndalur spastrimin etnik të popullatës me shumicë shqiptare të Kosovës.
Shumica e vendeve perëndimore e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, mes tyre SHBA-ja, Gjermania, Franca dhe Britania e Madhe. Ndërkohë Serbia dhe aleatët e saj Rusia dhe Kina, (dhe aleatët e tyre nga ana tjetër), refuzojnë që ta bëjnë këtë.
Pastaj janë edhe 5 vendet e Bashkimit Evropian:Qipro, Greqia, Rumania, Sllovakia, Spanja. Pse asnjë prej tyre nuk është aleat i ngushtë i Serbisë. Madje Rumania e lejoi NATO-n në vitin 1999 t`a përdorte hapësirën e saj ajrore gjatë fushatës së bombardimeve, edhe pse në atë kohë Bukureshti nuk ishte anëtar i NATO-s.
Për të pestë vendet, çështja e pavarësisë së Kosovës, nuk ka të bëjë me Kosovën në vetvete. Por është një çështje e politikës lokale. Ndoshta motivi më i njohur për mosnjohjen e pavarësisë nga ana e Spanjës është provinca e saj e Katalonjës, së cilës nuk dëshiron t’i japë asnjë shkas për lëvizjen e saj separatiste.
Madje në 2018, kryeministri i atëhershëm i Spanjës Mariano Rahoj, arriti deri atje sa të refuzonte të merrte pjesë në një samit BE-Ballkani Perëndimor që u zhvillua në kryeqytetin Bullgar, Sofje, duke pretenduar se prania e Kosovës në samit ishte e papranueshme.
Samiti u zhvillua më pak se një vit pasi Katalonia mbajti një referendum për pavarësi, të cilën Madrid u përpoq t`a pengonte. Deklarata e mëvonshme e pavarësisë së Katalonjës, u injorua nga bashkësia ndërkombëtare, dhe shumë nga udhëheqësit e saj u burgosën.
Ndërsa zyrtarisht qëndrimi i Spanjës mbetet i njëjtë, ai mund të jetë duke u zbutur. Madridi deklaroi vitin e kaluar se nuk do t`a kishte problem njohjen e Kosovës nëse kjo do të bëhej me një marrëveshje me Serbinë. Spanja ka pranuar gjithashtu të përballet me Kosovën në eliminatoret e kampionatit botëror.
Edhe kundërshtimi i Qipros ndaj pavarësinë e Kosovës bazohet në arsye të ngjashme, përkatësisht nga pushtimi i vazhdueshëm turk në 1/3e ishullit, që përbën Republikën Turke të Qipros Veriore (TRNC), të krijuar pas një grushti shteti të vitit 1974,përmes të cilit Turqia u përpoq të aneksonte ishullin nga Greqia.
Edhe Qipro e kushtëzon njohjen me arritjen e një marrëveshje midis Prishtinës dhe Beogradit, dhe të miratuar nga Kombet e Bashkuara. Qëndrimi i Athinës ndaj Kosovës është i njëjtë me atë të Qipros. Athina ka një ambasadë jozyrtare në Prishtinë, të njohur si Zyra Ndërlidhëse Greke, dhe zyrtarët grekë kanë deklaruar në shumë raste se zgjidhja e mosmarrëveshjes Kosovë-Serbi është jetike për integrimin e të dyjave në Bashkimit Evropian.
Më pak të qarta dhe pa dyshim shumë më të vështira për t’u justifikuar, janë kundërshtimet e Sllovakisë dhe Rumanisë, edhe pse prania në të dyja vendete pakicave të mëdha etnike hungareze, mund të jetë një lloj arsyeje, sipas Milan Niç, kreu i Qendrës Robert Bosh për Evropën Qendrore dhe Lindore, Rusinë dhe Azinë Qendrore.
Në një artikull të vitit 2018 të botuar nga Fondacioni i Kosovës për Shoqëri të Hapur (KFOS) Niç shkroi:“Sllovakia ka një ndjeshmëri të madhe historike ndaj çështjeve të kufijve, dhe shkëputjes së pakicave etnike. Ajo shkon thellë në kohë, që nga shpërbërja e monarkisë Austro-Hungareze në periudhën 1918-20, kur Sllovakia u krijua për herë të parë si shtet me një territor që përfshinte rajone etnike hungareze në jug të vendit”.
Gjithsesi Bratislava ka qenë e gatshme të angazhohet me Prishtinën. Ajo ka një seli diplopmatike në Kosovë. Ndërsa në prillin e vitit 2020, ish-Ministri i jashtëm i Sllovakisë, Mirosllav Lajçák, u emërua nga Këshilli i BE-së si përfaqësuesi i tij special për Dialogun Beograd-Prishtinë dhe çështje të tjera rajonale të Ballkanit Perëndimor.
Një situatë e ngjashme është edhe për Rumaninë. Pakica etnike hungareze e vendit, ka kërkuar prej kohësh për autonominë e Szekeli, një territor i vendosur në Transilvaninë lindore dhe i populluar kryesisht nga hungarezë. Autonomia është refuzuar gjithmonë nga të gjitha partitë politike në Rumani.
Megjithatë, edhe Rumania ka qenë pragmatike dhe ka punuar me vendet e tjera anëtare të BE-së mbi çështje praktike në lidhje me zhvillimin e Kosovës dhe integrimin e saj në BE. Po ashtu,Rumania ka qenë një nga kontribueset kryesore në misionet ndërkombëtare në Kosovë, të tilla si UNMIK, EULEX dhe KFOR.
Më shumë se një dekadë që kur Kosova shpalli pavarësinë, qëndrimi refuzues i këtyre vendeve anëtare të BE-së nuk ka gjasa të ndryshojë pa një marrëveshje zyrtare midis Beogradit dhe Prishtinës. As zgjedhjet e parakohshme parlamentare në Kosovë që do të mbahem më 14 shkurt, nuk kanë gjasa të ndryshojnë diçka.
Nëse partia nacionaliste Vetëvendosje, e cila dëshiron t`a ndryshojë kushtetutën e Kosovës për të anuluar nenin 3, që e ndalon bashkimin e Kosovës me vendet e tjera, do të arrijë të fitojë, ujërat mund të trazohen edhe më tej. Çdo bisedë për bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, diçka që ndodh herë pas here, nuk ndihmon aspak në këtë situatë./tiranatoday
