Me rastin e 492-vjetorit të botimit të librit të Marin Barletit “Historia e jetës dhe veprës së Skënderbeut” përkthyer në gjuhën gjermane (1533, Augsburg)
“Historia na tregon gjithashtu për nderin dhe lavdinë e princërve dhe luftëtarëve të njohur, por gjithashtu zbulon edhe egërsinë dhe tiraninë e disa sunduesve barbarë…” – (Johann Pinicianus)
Shkruan: Mr. sc. Naim J. Krasniqi (Munih)
Përkthimi i parë në gjuhën gjermane i veprës së Marin Barletit
Një nga veprat më të rëndësishme për historinë dhe kulturën shqiptare, veçanërisht për njohjen ndërkombëtare të figurës së Skënderbeut, është libri i Marin Barletit „Historia e jetës dhe veprës së Skënderbeut”. Ky libër është një dokument historik i rëndësishëm, i cili jo vetëm që na sjell ngjarjet dhe periudhën e shekullit të XV në Shqipëri, por edhe ofron një pasqyrë të thellë mbi jetën dhe heroizmin e Gjergj Kastriotit, Skënderbeut. Ndikimi i tij në formimin e identitetit kombëtar shqiptar është i jashtëzakonshëm, dhe kjo vepër ka pasur një jehonë të gjerë, jo vetëm në Shqipëri, por edhe jashtë saj.
Johann Pinicianus: Humanisti dhe përkthyesi i veprës
Johann Pinicianus ishte një njeri i shquar i kohës së tij, i njohur për dijen e gjerë në lëmin e letërsisë klasike dhe filozofisë. Ai ka studiuar thellë historinë e kohës dhe ka pasur lidhje me disa prej humanistëve më të njohur të periudhës, përfshirë Erasmusin e Roterdamit dhe Martin Lutherin. Puna e tij si përkthyes dhe humanist ka pasur një ndikim të madh, duke përfshirë veprat latine të autorëve të njohur si Cicero dhe Plutarku.
Përkthimi i tij i veprës së Marin Barletit përfaqëson një hap të rëndësishëm në njohjen dhe interpretimin e heroit shqiptar. Ai e ka pasuruar traditën letrare evropiane me një histori të jashtëzakonshme që flet për betejat dhe arritjet e Skënderbeut. Pinicianus, i njohur për qartësinë dhe stilin e tij të veçantë të të shkruarit, e ka përkthyer këtë vepër latine në një gjuhë që ishte e kuptueshme për publikun gjerman të kohës, duke bërë të mundur që figura e Skënderbeut të arrinte një audiencë më të gjerë në Evropë.
Përkthimi dhe ndikimi i tij në kulturën evropiane
Përkthimi i veprës së Barletit nga Pinicianus ka pasur një ndikim të jashtëzakonshëm në formimin e imazhit të Skënderbeut në Evropë. Libri i Barletit ishte më shumë se një kronikë e thjeshtë historike; ishte një dëshmi e luftës së një kombi për mbijetesë, dhe një pasqyrë e mënyrës se si Skënderbeu i kishte udhëhequr shqiptarët në luftën e tyre kundër pushtuesve osman. Përmes këtij përkthimi, figura e Skënderbeut u bë e njohur si një hero që përfaqësonte idealet e lirisë dhe të pavarësisë kundër dominimit osman.
Në parathënien e tij, Pinicianus e vlerëson Skënderbeun si një udhëheqës të madh, një strateg të shquar dhe një njeri të cili arriti të mobilizonte një popull të vogël kundër një ushtrie të fuqishme. Ai e vendos Skënderbeun në një kontekst më të gjerë evropian, duke e paraqitur atë si një figurë që mund të shërbente si model për luftëtarët dhe politikanët e kohës. Pinicianus thekson se figura e Skënderbeut ishte një simbol i luftës për liri dhe dinjitet, dhe se heroi shqiptar mund të shërbente si frymëzim për të gjithë ata që ishin duke luftuar kundër pushtuesve osmanë.
Kjo vepër bëri që imazhi i Skënderbeut të shtrihej më gjerë dhe të bëhej pjesë e trashëgimisë kulturore evropiane, duke kontribuar në ndërtimin e një identiteti kombëtar dhe evropian. Pavarësisht nga ndërlikimet e periudhës dhe ndryshimet kulturore, përkthimi i Pinicianus ka ofruar një mundësi për bashkëbisedim mes kulturave, duke e bërë figurën e Skënderbeut të njohur në të gjithë Evropën, dhe sidomos në Gjermani.
Faksimil nga; “J. Hess in Ellwangen (Württemberg), Buchhandlung und Antiquaria”, 52.1896, fq. 29 , ( nje nga Katalogjet ku saktesohet botimi)
Dedikimi i Pinicianus dhe rëndësia e tij
Në përkthimin e tij, Pinicianus e nis librin me një dedikim për qytetin e Augsburgut dhe Bashkinë e tij, që kishte ofruar mbështetje financiare dhe organizative për realizimin e këtij përkthimi. Ky dedikim tregon edhe lidhjet e tij të ngushta me elitat intelektuale dhe politike të kohës. Ai e konsideronte këtë përkthim si një mision të rëndësishëm për të sjellë në vëmendjen e publikut gjerman një figurë të rëndësishme historike, e cila mund të shërbente si një simbol i qëndresës dhe trimërisë.
Pinicianus thekson se, megjithëse kishte vështirësi në përkthimin e disa emrave dhe toponimeve, ai e kishte marrë këtë përpjekje për të dhënë një portret të qartë dhe të saktë të Skënderbeut. Ai e shpjegon se një nga arsyet që e bëri të rendësishëm përkthimin e këtij libri ishte që ai besonte se historia e Skënderbeut mund të shërbente si një mësim për Evropën e kohës, e cila po përballonte sfida të ngjashme me ata që kishte përballuar populli shqiptar nën udhëheqjen e Skënderbeut.
Data: Augsburg, janari i ardhshëm, vitit 1530. L. E. W. Williger Pinician.” ( Mendoj se kjo është data e dorëzimit për Botim)
Data: Augsburgu, më 8 janar, viti 1533. ( Kjo është data e prezantim te librit apo botimit) (lexohen emeri i botusit dhe Johenn Piniciani si autor)
Reagimi dhe ndikimi i botimeve të mëvonshme
Përkthimi i Pinicianus u ribotua më vonë disa herë, duke përfshirë një botim në Frankfurt në vitin 1561 dhe një tjetër në 1577, dhe kjo vepër vazhdoi të luante një rol të rëndësishëm në njohjen ndërkombëtare të historisë së Skënderbeut dhe të Shqipërisë. Ajo ndikoi gjithashtu në zhvillimin e imagjinatës evropiane për heronjtë nacionalë dhe luftën për liri, duke bërë që figura e Skënderbeut të shpërndajë mesazhin e tij për mundësinë e fitores kundër një armiku të madh, siç ishte Perandoria Osmane.
Ky libër jo vetëm që ishte një dokument historik, por edhe një thirrje për mobilizimin e Evropës kundër pushtimit të turqve. Në shumë mënyra, përkthimi i Pinicianus është një dëshmi e fuqisë së letërsisë për të ndikur në mendësitë dhe politikat e një periudhe të caktuar. Kjo vepër ka ndihmuar në ndërtimin e një lidhjeje më të fortë midis kulturave shqiptare dhe evropiane, duke e vendosur Skënderbeun në radhën e radhën e heronjve të shquar të historisë evropiane.
