Arkivi Shtetëror ka kujtuar Luftën e Vlorës, duke potencuar atë që historiografia komuniste e mënjanoi, si hero të vërtetë të asaj lufte: Qazim Koculin.
“Më 3 shtator 1920, përfundoi Lufta e Vlorës.
Kjo luftë qe një cikël betejash të patriotëve shqiptarë kundër forcave ushtarake italiane, të cilat që më 9 dhjetor 1919 kishin marrë nën protektorat Shqipërinë, pas vendimeve të dala nga Konferenca e Paqes.
Në shenjë revolte, më 29 janar 1920, u mblodh ‘Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare Vlorë’. Sulmi karshi garnizonit italian filloi që më 6 qershor 1920. Në këto luftime morën pjesë rreth 20.000 trupa. Sulmet u zhvilluan në disa lokalitete: në gjirin e Vlorës, në Ujin e Ftohtë, në Vlorë-Kaninë, në Panaja, në Llogora, në Himarë, në Selenicë, në Gjorm, në Matohasanaj dhe në Tepelenë. Luftëtarë vinin nga të gjitha zonat e Shqipërisë, por mes tyre gjendeshin edhe shqiptarë të Amerikës. Ata drejtoheshin nga 12 komandantë nën drejtimin e përgjithshëm të Qazim Koculit. Në zonën e çliruar, në Drashovicë, u vendos shtabi i luftës me prefekt Qazim Kokoshin.
Në fotografinë bashkëlidhur, paraqiten luftëtarë që morën pjesë në luftën e Vlorës”.
Lufta e Vlorës ishte një luftë e armatosur e popullit shqiptar për çlirimin e krahinës së Vlorës nga pushtuesit italianë dhe për bashkimin e saj administrativ me pjesën tjetër të Shqipërisë. Forcat italiane ishin vendosur në Vlorë gjatë Luftës së Parë Botërore. Vendimi për fillimin e Luftës së Vlorës u mor nga përfaqësuesit e krahinës së Vlorës të mbledhur në Kuvendin e Barçallait më 29 maj 1920, i cili zgjodhi për organizimin dhe drejtimin e luftës Komitetin “Mbrojtja Kombëtare” me kryetar O. Haxhiun. Ai formoi gjithashtu edhe një komision ushtarak me Ahmet Lepenicën në krye, i cili më vonë u zëvendësua nga Q. Koculi. Qeveria e Tiranës dha ndihmën e vet, pavarësisht se nuk mori pjesë zyrtarisht në luftë.
Lufta e Vlorës nisi më 5 qershor 1920 dhe u zhvillua në mënyrë frontale. Përballë ushtrisë së rregullt italiane, që kishte në Shqipëri dy divizione, u vunë forcat shqiptare, të grumbulluara mbi baza vullnetare e që arrinin në rreth 4 mijë veta. Më 5-6 qershor u goditën njëherazi të gjitha garnizonet italiane në krahinë, që nga Tepelena e deri në Drashovicë. Sulmi mbi forcat italiane në qytetin e Vlorës dhe rrethinat filloi më 11 qershor. Lufta për marrjen e Vlorës vazhdoi gjatë dhe u zhvillua me mësymje dhe kundërmësymje, në një nga të cilat spikati trimëria e Selam Musait.
Selam Musai (1860-1920) lindi në fshatin Salari të Tepelenës. Shtëpia e tij në Salari dhe stani në mal ishin kthyer në baza për çetat patriotike, si ajo e Ç. Topullit dhe M. Gramenos me shokë. Në dhjetor 1912, duke ju përgjigjur thirrjes së Qeverisë së Përkohëshme të Vlorës për të mbrojtur vendin nga agresioni i forcave greke, u vu në krye të bashkëfshatarëve të tij dhe shkoi në frontin e luftës, ku u plagos. Megjithëse në moshën 60-vjeçare, doli përsëri në krye të bashkëfshatarëve të vetë të armatosur dhe të katundeve të afërta, shkoi në Vlorë dhe luftoi kundër garnizonit italian të Kotës.
Në një mënyrë të ndërsjelltë Lufta e Vlores shpëtoi Shqiperine, jo thesht Presidenti Willson siç thoshte edhe Noli. Pasi Presidenti Willson nuk mund të fliste pro Shqipërisë pa u bërë Lufta e Vlores, që tregoi vullnetin e shqiptarëve.